Tips bij omgaan met ziekte

Omgaan met een ziekte kan een uitdagende en emotionele ervaring zijn. Voor jezelf én voor je omgeving. Hieronder volgen vijf praktische tips die je kunnen helpen in dit proces:

1. Accepteer je emoties. Het is normaal om verdrietig, boos of angstig te zijn. Probeer deze emoties te erkennen en accepteren in plaats van ze te onderdrukken en vast te zetten.

2. Blijf in contact met anderen. Praat met vrienden en familie over je gevoelens voor steun, of zoek begeleiding bij een professional. Sociale steun kan een belangrijke rol spelen bij het omgaan met ziekte.

3. Zorg goed voor jezelf. Eet gezond, beweeg regelmatig en neem voldoende rust. Door goed voor jezelf te zorgen, kun je je fysiek en mentaal sterker voelen waardoor je je draagkracht vergroot.

4. Maak een plan voor de toekomst. Stel doelen en maak plannen voor wat je wilt bereiken. Het hebben van iets om naar uit te kijken kan je helpen om positief te blijven in het hier en nu.

5. Focus op het heden. Ziekte kan veel onzekerheid met zich meebrengen over de toekomst. Probeer je te concentreren op het hier en nu en de kleine dingen te waarderen.

Het omgaan met ziekte is een proces dat tijd en oefening kost om je aan te passen aan de veranderingen en eventueel het verlies wat de ziekte met zich meebrengt. Mildheid voor jezelf is hierin van belang!

Hoe kunnen we ons beter voorbereiden op tegenslagen zoals ziekte? Het valt niet mee wanneer je ernstig ziek wordt en je even helemaal van slag bent. Begrijpelijk natuurlijk. Maar hoe wil je er mee omgaan?

 

Zijn er goede momenten uit het leven te halen en hoe krijg je je leven weer meer op de rit? Wat kan jezelf en wat kan je omgeving voor je doen of juist niet? Hoe maak je bespreekbaar wat jij nodig hebt? Laat je niet weerhouden en haal het beste ervoor jou uit, je verdient het!

In het Journal of the National Cancer Institute blijkt het doen aan hypnotherapie en zelfhypnose, vlak voor een operatie, als effect te hebben dat minder anesthetica/ verdoving toegediend hoeft te worden, de ingrepen namen minder tijd in beslag en patiënten hadden minder last van pijn, misselijkheid of vermoeidheid.

Alsof chronische pijn nog niet vervelend genoeg is, geven we onszelf vaak op de kop voor dingen die we verkeerd hebben gedaan, waardoor de pijn is verergerd. 'Had ik maar zus, en hoe kon ik nou zo stom zijn om zo...' Dit komt bovenop de pijn die je al hebt. Als je daar met zachtheid naar kunt kijken, komt er ruimte voor medeleven met jezelf, voor zelfcompassie. Dan hou je schone pijn over, en wordt de pijn niet erger door je eigen harde oordelen.

Het krijgen van een ziekte is een heel rouwproces. vaak kun je niet meer de dingen doen die je voor je ziekte deed en dat doet pijn.
bij dit verwerkingsproces kan het helpen om met een rouwtherapeut te gaan praten

Dirk de Wachter, psychiater en relatietherapeut, schrijft in zijn boek: De kunst van het ongelukkig zijn, dat we leven van de hoop.
"De kunst is dat we kunnen leven met het niet begrijpen en het onbegrijpelijke maakt dat we blijven hopen"

Ziekte kan gepaard gaan met pijn. Medicatie werkt niet altijd. Of kan verslaving aan de pijnstiller in de hand werken.
Wat niet verslavend is en (na wat oefening) tot vermindering van pijn kan leiden is de volgende oefening uit de acupressuur:

Een punt dat wordt gebruikt voor alle hoofdpijnen is het punt dat de meeste mensen kennen en gebruiken, meer dan dan enig ander punt in de wereld. Het kan ook gebruikt worden voor andere pijnen.
Dit heet het Hoku punt, dat is het vierde punt op de dikke darm meridiaan (LI4). Dit punt ligt in de wigvormige vlezige ruimte tussen duim en wijsvinger, aan de kant bij de wijsvinger.

Je drukt met je duim van je andere hand op dit vlezige gedeelte, op dit punt. Je vingers geven tegendruk aan de onderkant. Tevens adem je in door je neus en adem je uit door je mond. Hierbij is de uitademing langer dan de inademing. Doe dit enkele minuten. En meerdere keren per dag.
Door deze ondersteunende ademhaling activeer je tegelijkertijd de nerves vagus. Dit is de zenuw die daarmee weer terug in balans komt en zo kan zorgen voor (meer) rust en herstel.

Post Intensive Care Syndroom (PICS) is de naam van klachten die mensen kunnen ervaren door een opname op de Intensive Care afdeling. Veel mensen ervaren een jaar na hun opname psychische problemen, zoals angst, stress en depressiviteit. Bijna de helft van de IC patiënten heeft hier last van. Het is belangrijk dat PICS herkent wordt om zo de juiste hulp te kunnen bieden. Uit onderzoek is gebleken dat EMDR, cognitieve gedragstherapie zoals ACT kan helpen. Bij lichte klachten kan mindfulness en lotgenotencontact helpen. Ook naasten en familie van mensen die op de IC hebben gelegen kunnen klachten op psychisch gebied krijgen dit wordt PICS-F genoemd.

Een grootste worsteling bij ziekte is vaak dat er een wens dat het anders is dan dat het is. 'Iets' moet weg. Dan ben je eigenlijk dubbel aan het vechten. met het ongemak én dat dit weg moet. Misschien lukt het om te kunnen zeggen: 'Dit is nu wat er is en dit is wat er is... op dit moment', om vervolgens te blijven voelen wat dit met je doet. inclusief de pijn, onzekerheid, rouw, boosheid, machteloosheid enz. niets hoeft weg. Het wil alleen gevoeld en erkend worden. Er is wat er is, ook al ben ik er niet blij mee en dat dan weer voelen.

Pijn bij een chronische ziekte is nooit statisch, de ene keer is het heel erg, een dag later valt het wel mee. Soms weet je de oorzaak van een verergering, vaak ook niet. Wat het akeliger kan maken dan nodig, is jezelf de schuld geven van een verergering. Jezelf vertellen dat je iets fout doet waardoor je zoveel pijn hebt, denken je het zelf veroorzaakt. Stop daarmee. Je doet jezelf alleen maar meer pijn.

Zoek een therapeut die zelf zo mogelijk ook ervaringsdeskundige is. Die dus weet waar hij of zij het over heeft en jou daarmee beter aanvoelt en kan ondersteunen.
Vaak weet je wel wat goed voor je is: in beweging komen, het de tijd geven, goede zelfzorg etc. Maar om het leven weer een beetje op te kunnen pakken, is het allereerst van groot belang dat je probeert om de knop in je hoofd om te zetten, want je hoofd is vaak al eerder aan grotere stappen toe dan je lichaam. In je hoofd wil je zo snel mogelijk terug naar je oude niveau van 'kunnen'. Dat merk je aan het feit dat je regelmatig terugkijkt naar wat je eerder allemaal kon. Als je dan merkt dat je dat level niet 1, 2, 3 terug hebt, dan kan dat teleurstelling en frustratie veroorzaken.
Probeer daarom niet telkens terug te kijken en te vergelijken. Neem in plaats daarvan elke dag een kleine stap. Zo boek je echt succesjes en wees daar blij mee. Zo komen lichaam en geest eerder met elkaar in balans. Het brein ontspant daarvan.
Jij bepaalt zelf welke stapjes dat zijn, maar doe die dingen waar je je goed bij voelt, dingen die je leuk vindt.
Door in een rustig tempo te gaan werken, geef je jezelf de tijd om op te laden van datgene wat prettig is en in een rustig(er) tempo je emoties te verwerken.

Dirk de Wachter, psychiater, schrijft vanuit zijn eigen ervaring met ziek zijn in zijn boek vertroostingen:

"Troost zit in kunst, natuur, schoonheid, gedachten, rituelen , maar vooral: in de ander"

Edith Eger, schrijft in haar boek: Het Geschenk, "Je hebt altijd een keus''.
Edith Eger is psycholoog en holocaust overlever. In haar boek het Geschenk staan praktische tips om je aan te moedigen de gedachten die je gevangen houden en het destructieve gedrag dat je belemmert te veranderen. "Je hebt altijd een keus"
Haar krachtige lessen vormen samen met de verhalen uit Egers eigen leven en die van haar cliënten, Het Geschenk.
In dit boek leer je om je slechtste momenten te zien als je beste leermeesters en vind je vrijheid door de kracht die erin zit.

Ziek zijn...... wat klinkt dat zwaar he. En soms is dat ook zwaar. Je kiest er niet vrijwillig voor. Het overkomt je. Maar hoe ga je er eigenlijk mee om? Kun je accepteren dat je lichaam je tijdelijk of blijvend in de steek laat? Kun je accepteren dat je pijn hebt? Dat je een ander uiterlijk hebt gekregen? Dat je partner, je kinderen of andere familie of omgeving hier ook wel wat van vindt? Heftig te constateren dat je omgeving je ziet aftakelen en dat zij aan de zijlijn staat of zich machteloos voelt of zelfs angstig is dat je niet meer beter wordt? Hoe ervaar jij dit eigenlijk zelf? Of zit je in de rollercoaster van maar door moeten gaan en in de overleefmodus zitten? Geen tijd of energie om ook nog voor je omgeving te moeten zorgen? Want je lijf is keihard bezig met zichzelf overeind te houden? Dit kan allerlei ver gaande consequenties hebben op allerlei gebied. Helaas (en ook gelukkig) spreek ik uit eigen ervaring en deel ik heel graag met je hoe ik er boven op gekomen ben. Ook al heb ik elke dag nog steeds te maken met blijvende pijnklachten. Ik heb tegen mezelf gezegd dat ik weigerde mijn leven daardoor te laten verpesten, omdat het mijn tijd nog niet was en omdat ik in dit leven nog veel meer te doen had. Soms overmatig hoopvol, en toch heeft het me geholpen en gun het jou zo erg, dat ik je graag ondersteun in jouw proces om te leren omgaan met jouw situatie. Je bent van harte welkom!

Doe een visualisatie-oefening uit de PsychoDynamische Therapie en maak een foto.
In het kort volg je deze stappen:
1. Ga lekker zitten of liggen
2. Ga al je zintuigen na in je huidige situatie
3. Ga nu al je zintuigen na in een gewenste situatie
4. Blijf hier even goed bij stilstaan en maak er een foto van in gedachten
5. Deze foto kun je op elk gewenst moment weer naar voren halen, inclusief alle zintuigelijke waarnemingen!

Nieuwsgierig geworden naar de uitgebreide oefening?

Omgaan met een langdurige of chronische ziekte vraagt om een tweesporenbeleid. Enerzijds serieus de mogelijkheden onderzoeken die je beter kunnen maken of je pijn kunnen verlichten (en daarnaar handelen), anderzijds het jezelf zo comfortabel mogelijk maken binnen de beperkingen die er zijn. En dan je dus niet het hoofd breken over wat er anders moet of kan.

Boek: Zeven minuten na middernacht. Schrijver: Patrick Ness

Het verhaal van een jongen van 13 jaar met een ernstig zieke moeder, die leven tussen hoop en vrees. Het proces wat zij doormaken is ontroerend en herkenbaar beschreven vanuit de positie van de jongen. Over woede, verdriet en afscheid nemen. De hier en daar bijna poëtische tekst bevat waardevolle levenswijsheden en is tevens prachtig geïllustreerd.

Een ziekte waarbij je steeds weer opnieuw, elke dag bijna, moet afwachten hoe het gaat.... Elke dag besluiten nemen... Hoe erg is het, wat is goed voor mij, mag dit? kan dat? Als je al niet moe was van het ziek zijn en pijn verdragen/opvangen, dan wordt je het wel van al die beslissingen keer op keer. En als je je goed voelt dan WIL je zo graag. En als je je slecht voelt dan BAAL je zo erg.

Of niet?

Het is lastig. Om MOE en MOEdeloos van te worden. Het kan frusterend zijn en het is niet onze aard om 'op te geven' dus we houden HOOP. Dat het zo weer wegzakt. Of dat het ooit weer over zal zijn. Of dat het straks vast wel weer gaat.....

Mijn tip is om periodes in te lassen die, los van hoe je je op dat moment voelt, nooit een beslissing van je vragen. Losse uren die je in je agenda zet.
Gewoon omdat je dan, ook als je je goed voelt, eens even kunt niksen. Of als je je slecht voelt, eens geen besluiten hoeft te nemen omdat die tijd (dat uur) niet iets was gepland dat afhankelijk van hoe jij je voelt wel of niet door kan gaan.

Veel succes. Het is maar een kleine tip maar misschien heb je er wat aan.

Aandacht verleggen - Misofonie

Misofonie kan heel vermoeiend zijn. Je bent sterk gefocust op geluiden die je triggeren. Het geluid lijkt een gevaar voor je, dus je bent alert.

Je aandacht verleggen kun je trainen. Het is moeilijk om ergens niet aan te denken. Je kunt wel bewust ergens wél aan denken. Met het trainen leer je je aandacht bewust te richten.
Stel dat je aan tafel zit met andere mensen, neem je dan voor dat je je aandacht bewust richt op het gesprek en dat je let op wat de persoon zegt. Probeer dingen te onthouden omdat je ze later op wil schrijven. Zorg dat je hersenen even iets anders te doen hebben dan luisteren naar geluiden.

Schrijf na de maaltijd op hoeveel stopwoorden iemand heeft gebruikt, of welke Engelse woorden je hebt gehoord, of welke moeilijke woorden er in het gesprek voorkwamen, of welke gezichtsuitdrukkingen je zag, of welke handgebaren je hebt gezien?

Train dit door steeds te herhalen. Begin met het trainen van je aandacht in neutrale situaties, bijvoorbeeld als er geen triggergeluiden zijn. Leg de lat niet te hoog en wees in het begin tevreden met enkele minuten.

Wio je meer weten over therapie bij Misofonie, stel gerust vrijblijvend je vragen.

Hannelies-Psychosociaal Therapeut
Lid van Therapiepsycholoog

Nieuw Emotioneel Inzicht (NEI = Neuro Emotionele Integratie) is een werkwijze die direct gaat naar de oorzaak van je klachten. Of het nou pijn, ziekte of belemmerende gedragspatronen betreft of ongewenste emotionele dan wel fysieke klachten. Het zijn allemaal uitingen van jouw lichaam met de bedoeling er aandacht aan te geven en de boodschap te achterhalen. Wat is er mis? Zie het als body - talk! Je lichaam geeft signalen. Het is aan ons om die signalen te gaan leren lezen en de oude onverwerkte emoties, trauma's en ervaringen aan het licht te brengen, opdat ze alsnog verwerkt kunnen worden en losgelaten.

Met NEI richten we ons dus op het loslaten van die emotionele blokkades en belemmerende overtuigingen. Het weer in balans brengen van je onderbewuste met je bewuste waardoor je lichaam niet meer hoeft 'te schreeuwen om aandacht door middel van het uiten van de ziekte of klacht'. We sporen door middel van de Biotensor (energetisch test materiaal) de incongruenties op die jouw lichaam laat zien en laten deze middels een bepaalde adem techniek in combinatie met het energetische therapeutische werk van de Biotensor los.

Ben jij nieuwsgierig? Wil je ruimte, rust en ontspanning ervaren door 'oude pijn' op te sporen en los te laten? Laat je verrassen door deze magie en voel je welkom in mijn praktijk

Wanneer je veerkracht opbouwt, zorgen uitdagingen (zoals ziekte) er niet langer voor dat je automatisch in een overlevingsrespons schiet, maar kun je flexibeler reageren.
Hoe groter je veerkracht, des te flexibeler worden je responsen.
De volgende oefeningen kun je inbouwen in je dagritme om je veerkracht te vergroten:
- richt je aandacht naar binnen met ademhalings- en reflectieoefeningen
- zucht een aantal keren per dag opzettelijk
- richt je aandacht naar buiten met oefeningen, die betrekking hebben op je huis of de natuur
- zoek een plek waar je je veilig genoeg voelt om te verstillen
- koester glinsteringen met de hand op je hart
- kies een activiteit die een beetje uitdaging biedt.

Om je veerkracht te vergroten, is het aan te raden om zowel te versterken wat al bestaat en helpt het om te verwelkomen wat nieuw is en precies voldoende uitdaging biedt.

Het delen over je proces helpt je om verbinding te houden met je omgeving. Het kan de drempel om - indien nodig - hulp te vragen verlagen.
Verder geeft het delen over hoe je je voelt en wat je wel en niet kan, ruimte voor begrip van de ander. Niet iedereen zal even begripvol zijn. Maar mensen uit je directe omgeving die om je geven zullen het wel willen proberen te begrijpen.

Bewegen is helend, als de ziekte het toelaat. De neiging bij ziekte kan zijn dat je binnenblijft en niet of minder beweegt. Hierbij gaat het niet zozeer om sporten maar zachte bewegingen zoals wandelen of fietsen wat heilzaam is. En zoek daarbij de natuur op wat bij kan dragen aan je herstel.

Als je ziek bent, kan je wereld snel kleiner worden en alle aandacht opgeslokt worden door je pijn en ongemak, je beperkingen, de behandelingen en de prognose. Bezin je dan op welke waarden en levensgebieden voor jou het allerbelangrijkste zijn, zodat je je beperkte energie kunt richten op die mensen en zaken die je leven betekenis en bevrediging geven.
Adrie Huttenga, integratieve psychotherapie groningen

Als je een chronische ziekte hebt, is het vaak moeilijk en ingewikkeld om verder te kijken; door alle omstandigheden ben je vnl bezig met de ziekte en alles wat er bij komt kijken. Dat kan je somber maken en je leven bepalen. Probeer te denken: Ik BEN niet mijn ziekte, ik HEB een ziekte. Je bent namelijk veel meer dan ziek. In therapie kan je leren om je jezelf beter te leren kennen en beetje los te komen van rollen die je hebt aangenomen. "' ik ben" is het enige wat telt.

Allerlei ziekten kunnen ontstaan omdat je niet goed voor jezelf zorgt. Natuurlijk kan het net zo goed gebeuren dat je ziek wordt zonder aanwijsbare reden. Wanneer je lichaam een strijd moet vechten is het belangrijk dat je het niet extra belast et stresserende gedachten. Dit gaat het best door bij iedere negatieve gedachte die in je opkomt, jezelf af te vragen: "Wat heb ik nu nodig?" Dat kan varieren van rust, warmte, eten, een knuffel tot informatie, afleiding of stilte. Probeer te regelen dat je dat dan ook krijgt.

Vaak kun je steun en advies vinden bij een patiëntenvereniging die zich richt op mensen met jouw aandoening. Kijk er eens rond. Vaak is er ook lotgenotencontact mogelijk of vind je er adviezen die je helpen om door de bomen het bos weer te zien.

Dat jij of iemand uit jouw gezin, familie ziek wordt, heb je niet zelf te kiezen doorgaans (tenzij je erg ongezond en roekeloos leeft, maar dan nog...).
Als ziekte een realiteit is in jouw leven, dan raak je je houvast kwijt. Alles lijkt te veranderen, je bent in verwarring 'hoe gaat het verder?'.
Zoals J.Galavazi in zijn boek ' van klacht naar kans' schrijft kan juist deze fase van verwarring een doortocht naar verandering zijn.
Je verlangt misschien naar je oude leven zonder ziekte, of naar minder klachten en het verdwijnen van de problemen. Als je je verzet en gevoelens wegduwt, bereik je niet wat je wil. Door de verwarring er te laten zijn met angst, pijn, onzekerheid enz. verwijnt de ziekte ook niet maar kan het een stukje draaglijker worden, je bent bezig met accepteren. Het kan ook zijn dat jouw verlangen verandert, dat je kunt leven met wat er nu is.

Wanneer je psychisch of lichamelijk geconfronteerd wordt met een blijvende beperking of aanpassing in je leven heeft dat een enorme impact.
Eigenlijk ga je eerst in een rouwfase om wat je bent verloren of gaat verliezen. Daarna is het goed om te gaan leren leven vanuit jouw mogelijkheden en niet vanuit jouw beperkingen. Dat is natuurlijk makkelijker gezegd dan gedaan, dat geloof ik. Het is dan handig om hier begeleiding in te hebben.
Lichaamsgerichte therapieën kunnen hierin enorm bijdragen omdat je vanuit je lichaam aan de slag kan met je emoties, je verlies en je beperkingen om vervolgens te gaan leren en te gaan voelen wat al jouw mogelijkheden zijn.

Ons lijf is geen machine. Dat betekent dat het repareren ervan ook een stuk ingewikkelder is. Als je geluk hebt, dan merk je dat goed weken aan je gezondheid je gezondheid helpt. Maar soms doe en laat je precies de juiste dingen, maar lijkt je gezondheid daar (nog) even geen boodschap aan te hebben. Wees daarom trots op je investeringen en zie gezondheid als een proces.

Het kan heel moeilijk zijn om te accepteren dat je ziek bent, je wilt niet altijd je omgeving belasten. Dat maakt dat je je eenzaam kunt gaan voelen. Praten hierover is heel belangrijk. Er zijn verschillende lotgenoten groepen waar je kunt aansluiten om samen ervaringen en gevoelens uit te wisselen. Kijk maar eens op het internet als je de ziekte waardoor je bent geraakt intoetst. Als jij of je naaste geraakt is door kanker, zijn er door heel Nederland inloophuizen waar je steun en een luisterend oor kunt vinden
Ook kan het lezen van een boek bijvoorbeeld: Omgaan met ziekte, een gids voor de patiënt, het gezin en de zorgverlener van Manu Keirse helpen. Gesprekken voeren met een therapeut kunnen ook helpend zijn.

In ons dagelijks leven gaan we er vaak vanuit dat we kunnen 'functioneren'. Dat we er gewoon op aan kunnen dat ons lichaam meedoet. Pas als die niet het geval is, wordt ons bewust hoe belangrijk het is.
Als zoiets gebeurt, voelt het gauw als een shock. We hebben dan tijd nodig om ons in te stellen op een nieuwe situatie. De gevoelens die daarbij opkomen zijn belangrijk en als we deze een plek kunnen geven, dus als ze er mogen zijn, helpt dit een weg vooruit te vinden met de nieuwe realiteit.

Als het langere tijd niet goed met je gaat, krijg je te maken met reacties uit je omgeving.
Dat kan heel lastig zijn en jou bijvoorbeeld het gevoel geven dat je je moet verantwoorden.
Bedenk dat jij zelf mag bepalen aan wie je wat vertelt. Dat is heel persoonlijk, voor de één kan het een enorme opluchting zijn om je verhaal kwijt te kunnen, terwijl de ander het liever voor zich houdt.
Neem de tijd en bedenk dat het in sommige situaties kan helpen om aan te geven dat je niet goed in je vel zit. Vaak zijn anderen dan bereid om daar rekening mee te houden. Maar als je het gevoel hebt dat de ander van alles over je wil weten zonder dat jij daar op dat moment op in wilt gaan, houd het dan gerust vaag. Je hoeft je niet te verantwoorden.

Bij het leven met ziekte is er altijd verlies, dit is ingrijpend. Naast het verlies van gezondheid komt er bij ziekte vaak nog meer verlies. Het is goed om aandacht te geven aan wat jij bent verloren.
Ik heb een luisterend oor voor je verhaal en kijk met je mee wat je kan helpen om te leven met het verlies.
Welkom in mijn praktijk.

Complementaire en integratieve (CIM) therapievormen helpen om vermoeidheid bij kanker te verminderen. Dit blijkt uit onderzoek van de Italiaanse Association Research on Integrative Oncology Therapies in samenwerking met de Universiteit van Rome en Milaan.

CIM-interventies verminderen effectief bijwerkingen en verbeteren de kwaliteit van leven bij patiënten met kanker. Hierdoor gebruikt gemiddeld 51 procent van de patiënten met kanker gewoonlijk CIM als ondersteunende zorg om bijwerkingen die zijn gerelateerd aan de behandeling tijdens het kankertraject te beheersen.

Als therapeut werd ik zelf in 2007 getroffen door een erfelijke oogziekte waardoor ik een groot gedeelte van mijn zicht verloor. Dit zijn de drie meest waardevolle lessen die ik je als mens en als professional kan meegeven wanneer je te maken krijgt met een (chronische)ziekte of handicap.

1. Erkennen
Het verdriet, de boosheid & alle andere gevoelens die hierbij komen kijken horen er allemaal bij. Deste meer je je je verzet, deste langer het duurt. Laat het toe en maak jezelf tegelijkertijd niet tot slachtoffer. Zet een tijd aan je rouw en verliesverwerking en combineer het met zoeken naar -gezonde afleiding- in wat er wél kan. Een tip hierin is het zetten van een wekker om de moeilijke emoties er even te laten zijn. Gaat de wekker? Ga dan weer verder met je leven ;-)


2. Om hulp vragen
Hoe zelfstandig je ook wilt zijn, vraag krachtig om hulp niet alles zal meer lukken. Maak een duidelijke afwezigng waar je je energie aan kwijt wilt zijn en vraag om hulp voor al het andere. Dan houd je energie over. Het hebben van een (chronische)ziekte of handicap kost energie. Bespaar daarom op dingen die je iet hoeft te doen of waarbij je geholpen kunt worden.

3. van je probleem je kracht maken
Waar ben je nog wel goed in? Wat kun je nog wel? Wat gaat je moeiteloos af? Ga opnieuw op zoek naar waar jij een waardevol leven door leeft. Als jij iets vindt waar je blij van wordt, zal je gezondheid een minder grote rol spelen. Er is uit veel onderzoek gebleken dat je je cellen ziek kunt denken, dus het omgekeerde is ook waar, denk ze gezond! Daarnaast gaat het leven over groeien en geven: blijf jezelf ontwikkelen (geven aan jezelf) en (door)geven aan anderen door die te helpen en bij te dragen in andermans leven.