Tijd geneest de wond niet, aandacht en liefde wel

‘De tijd doet niets voor jou,’ zegt emeritus-hoogleraar verliesverwerking Manu Keirse.

Wat jij dóét in die tijd, daar gaat het om. Net als een fysieke wond moet je rouw zorgvuldig verzorgen en aandacht geven. Laat je alleen de tijd verstrijken, dan kun je verstarren en je levenslust verliezen. Je evolueert niet en daar kunnen zelfs latere generaties nog last van hebben.’

Je hebt de tijd natuurlijk wel nodig, daar komt de uitspraak vandaan. ‘Waarmee je aan de slag kunt, is het onder ogen zien van de realiteit. En het aanvaarden van de pijn, je aanpassen aan de nieuwe situatie en vervolgens opnieuw leren genieten – mét de herinneringen aan de ander. Het einde van het rouwproces is niet loslaten, maar anders vasthouden.’

Pijn ervaren is lastiger dan het klinkt en zelfs het herkennen van pijn is soms moeilijk. Pijn kan zich fysiek uiten, maar ook in vermoeidheid, vergeetachtigheid of schuldgevoel. Je hebt het te nemen zoals het komt, maar ook anderen spelen een rol in deze ‘rouwarbeid’.

Je kunt (als omgeving) helpen door die gevoelens van verdriet, pijn en gemis te erkennen. Als iemand vraagt wat nu zo moeilijk valt, kun je erover praten. Dan komt de herinnering boven en dat helpt naar de volgende stap.’

Het is jammer dat er in onze samenleving zo weinig kennis is over verdriet en hoe we elkaar kunnen steunen. Vaak wil de omgeving gelijk oplossen en helpen dat de getroffene dóór kan ..

Elk rouwproces is anders. De intensiteit hangt af van de wijze en het moment van verlies, of je het zag aankomen en hoe sterk de band was. Een verre tante was misschien toch buitengewoon belangrijk voor jou, en dat laatste vriendje paste misschien stiekem al niet meer in je leven....

En op sommige momenten komt het verdriet gewoon weer even terug en dat is ook helemaal niet erg. ‘Het zou pas écht erg zijn als dat niet zo was, want dan had diegene niets voor je betekend. Dat deed ie wel en daarom is het gemis of de pijn er nog. diegene is alleen verhuisd. Van de buitenwereld naar je hart.’

Houd de mooie herinneringen levend... dan raak je nooit écht kwijt.